Πόσες φορές έχεις πιάσει τον εαυτό σου να “ακούει”, αλλά στην πραγματικότητα να περιμένει απλώς τη σειρά του να μιλήσει; Να προσπαθεί να δώσει συμβουλή, να δώσει λύση, να απαντήσει — αλλά όχι πραγματικά να καταλάβει; Κι όμως, αυτή η μικρή, αλλά τόσο ουσιαστική διαφορά, είναι συχνά η ρίζα πολλών δυσκολιών στις σχέσεις μας.

Η ενεργητική ακρόαση είναι μια δεξιότητα απλή στη θεωρία, αλλά απαιτητική στην πράξη. Πρόκειται για το να είσαι πραγματικά παρών, να ακούς με πρόθεση κατανόησης — όχι απλώς με σκοπό να απαντήσεις. Είναι μια από τις βασικές δεξιότητες που εφαρμόζουμε καθημερινά στη θεραπευτική διαδικασία, αλλά που έχει τεράστια δύναμη και στις καθημερινές, προσωπικές ή επαγγελματικές μας σχέσεις.

Η ακρόαση ως πράξη αυτογνωσίας και σύνδεσης

Δεν ακούμε μόνο για να βοηθήσουμε τον άλλον. Μέσα από την ακρόαση, καλλιεργούμε και τη δική μας αυτογνωσία, καθώς μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε τις εσωτερικές μας αντιδράσεις, τις παρορμήσεις μας να διακόψουμε ή να “διορθώσουμε”. Η ενεργητική ακρόαση προϋποθέτει έναν εσωτερικό χώρο ηρεμίας, παρατήρησης και σεβασμού.

Γιατί μας δυσκολεύει τόσο;

Η αλήθεια είναι πως μεγαλώσαμε μαθαίνοντας να μιλάμε, όχι να ακούμε. Η κοινωνία επιβραβεύει τη γρήγορη απάντηση, τη “γνώμη”, τη λύση. Όμως, όταν κάποιος μας μιλά, τις περισσότερες φορές δεν ζητά λύση – ζητά σύνδεση.

Στην ψυχοθεραπεία, βλέπω συχνά ανθρώπους που νιώθουν ότι δεν τους ακούν — ούτε στο σπίτι, ούτε στη δουλειά, ούτε στη σχέση. Το παράδοξο; Κι οι “απέναντί” τους νιώθουν ακριβώς το ίδιο.

Η επικοινωνία σπάει όχι από την έλλειψη λόγων, αλλά από την έλλειψη ακρόασης. Αυτό συνδέεται άμεσα με την αυτοεκτίμηση: όταν κάποιος μας ακούει ουσιαστικά, νιώθουμε ότι έχουμε αξία, ότι είμαστε σημαντικοί.

Πώς εφαρμόζεται στην πράξη;

Η ενεργητική ακρόαση περιλαμβάνει απλά, αλλά ουσιαστικά βήματα:

• Κοίτα τον άλλον στα μάτια. Χωρίς να κοιτάς το κινητό. Δείξε παρουσία.
• Άφησε τον άλλον να ολοκληρώσει. Μην διακόπτεις.
• Επανέλαβε με δικά σου λόγια όσα άκουσες. «Αν καταλαβαίνω σωστά, νιώθεις ότι…»
• Δείξε κατανόηση, όχι άμυνα. Δεν χρειάζεται να συμφωνήσεις, αρκεί να κατανοήσεις.

Όταν εφαρμόζεται σταθερά, η ενεργητική ακρόαση καλλιεργεί την ψυχική ανθεκτικότητα τόσο του ομιλητή όσο και του ακροατή: ενισχύει την αίσθηση ασφάλειας και εμπιστοσύνης, που είναι θεμελιώδεις για κάθε σχέση.

Η δύναμη του “σε βλέπω, σε ακούω”

Στο πλαίσιο της Συμβουλευτικής Ψυχικής Υγείας, πολλές φορές οι πιο βαθιές αλλαγές δεν έρχονται από συμβουλές ή τεχνικές — αλλά από τη δύναμη του να νιώσει ο άνθρωπος ότι δεν είναι μόνος. Ότι κάποιος είναι εκεί, ακούει, βλέπει και νοιάζεται.

Αυτό μπορείς να το προσφέρεις κι εσύ, στις σχέσεις σου, αν εξασκήσεις την ενεργητική ακρόαση. Και είναι μια βαθιά πράξη αυτοπροσδιορισμού: επιλέγεις συνειδητά ποιος θέλεις να είσαι μέσα σε μια σχέση -ακροατής, συμμέτοχος, συνοδοιπόρος.

Εν κατακλείδι…

Αν νιώθεις ότι υπάρχει απόσταση ή ένταση σε σημαντικές σχέσεις σου, ίσως το πρώτο βήμα δεν είναι να μιλήσεις περισσότερο – αλλά να ακούσεις καλύτερα.

Η ενεργητική ακρόαση δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ένα δώρο που προσφέρεις στον άλλον — και τελικά, στον εαυτό σου.

Θέλεις να δουλέψεις πιο ουσιαστικά τη σχέση σου με την επικοινωνία, την αυτοεκτίμηση ή την αυτογνωσία; Μπορούμε να το εξερευνήσουμε μαζί σε ένα ασφαλές, υποστηρικτικό πλαίσιο.